Kuracyja
@kuracyja
19 grudnia 2005 roku na wysokości p.o. Pewel Wielka rozbrzmiało chyba najbardziej znane wołanie o pomoc na polskiej kolei: "Jeleśnia, zróbcie coś, stawcie przelot, nie mam hamowania!" Dziś mija 19 lat od kontrolowanego zderzenia pociągów w Świnnej. 🧵
Dzień jak każdy inny dla Czesława Gołuszki (maszynista) i Lucyny Kubieniec (kier. poc.), którzy stanowili obsadę pociągu 34527 z Suchej Beskidzkiej do Żywca. Pociąg ten obsługiwał EN57-840, który był wyposażony w kompozytowe wkładki hamulcowe FR502.
34527 odjechał z Suchej o 14:00. W tym samym czasie w Żywcu do drogi szykowała się załoga Os 43524 w relacji przeciwnej: Ryszard Budziak (maszynista) i Maciej Polak (kier. poc.). Do obsługi tego pociągu skierowano EN57-1271 - po modernizacji w 2006 jako 2033. Odjazd: 14:33.
Jak z kolei wyglądała linia nr 97 między Suchą (ok 342 m.n.p.m.) a Żywcem (ok 344 m)? 30 km/h do Huciska (560 m, najwyżej na całej LK97), potem 40 km/h do Żywca. Dla zaznaczenia: st Jeleśnia to wysokość ok. 424 m. Oprócz Jeleśni są także dwie inne stacje: Ż. Sporysz i Lachowice.
Sytuacja ruchowa na linii była normalna do 14:38 - czyli przez 5 minut po odjeździe 43524 z Żywca. Gołuszka ma poważne problemy z zatrzymaniem EN57-840 na p.o. Hucisko - co niestety było typowe dla wkładek FR502. Ostatecznie jednak udaje mu się zatrzymać Os, a następnie ruszyć.
Za Huciskiem Gołuszka postanawia kontrolnie zahamować skład. Ustawia kran hamulca w jednej z pozycji hamowania. Os 34527 powinien zacząć zwalniać. FR502 przestają jednak działać w ogóle. EN57-840 zaczyna się rozpędzać bez hamulców w kierunku Jeleśni.
Załoga 34527 próbuje zahamować skład w każdy możliwy sposób. Nic, zero. Brak reakcji. Lucyna Kubieniec przeprowadza pasażerów do tylnego członu. Z przodu zostaje tylko Gołuszka. Jest 14:45. EN57-840 przejeżdża przez p.o. Pewel Wielka. Wskazówka Haslera pokazuje 70 km/h. I rośnie.
Wówczas pada wezwanie Gołuszki przez radiotelefon. "Jeleśnia, zróbcie coś, stawcie przelot, nie mam hamowania!" 840 po krótkiej chwili przejeżdża przez przejazd na ul. U Świętych w Pewli Wielkiej - zostaje nagrany przez tamtejszą kamerę. Pędzi z prędkością 78 km/h.
Tego dnia służbę w Jeleśni ma Danuta Gancarz. Tutaj o 14:58 miały minąć się oba osobowe. Instrukcje PKP PLK nakazują wykolejenie "uciekającego" składu na żeberku. Jak by się to skończyło w przypadku 840? Jeżeli nie wykolejeniem na stacji, to katastrofą w rzece Sopotnia Wielka.
Gancarz decyduje się na realizację polecenia Gołuszki i złamanie procedur. Układa przelot i wywołuje 43524. "Zatrzymaj natychmiast pociąg! Udaj się do drugiej kabiny i uciekaj w stronę Żywca, bo jedzie na ciebie rozpędzony 34527 bez hamowania. Natychmiast!"
Budziak zgodnie z poleceniem zatrzymuje 1271 - znajduje się wówczas na p.o. Pewel Mała. Szybko przechodzi na drugi koniec pociągu i rusza na Żywiec, rozpędzając skład do 70 km/h. Z tyłu zostaje tylko kier. Polak. Po chwili 840 przelatuje przez Jeleśnię. V=90 km/h.
Jedyne co mogła jeszcze zrobić Gancarz to zawiadomić pobliskie stacje. I czekać. 840 bardzo szybko dogania 1271; oba składy będąc bardzo blisko siebie wchodzą w łuki wzdłuż rzeki Koszarawy. Na wysokości tamy na rzece znajduje się most, który nie utrzyma obu pociągów.
Budziak, informowany przez kier. Polaka o odległości decyduje się na przyjęcie uderzenia 840, gdy ta wynosi 30 m. Opuszcza pantografy i ostrożnie wdraża hamowanie (65 km/h, 840 85 km/h). Na wysokości Świnnej 840 najeżdża w kontrolowany sposób na 1271.
Budziak wdraża hamowanie do końca i zatrzymuje oba pociągi przed mostem. Zarówno on, jak i Gołuszka, zostali ranni w głowę w wyniku uderzenia - rany odniosło również 6 pasażerów obu pociągów. Najważniejsza wiadomość: WSZYSCY ŻYJĄ
Po wypadku trzeba było jednak kolejnego tego typu incydentu na LK97, aby UTK cofnęło dopuszczenie dla wkładek FR502 (od 1 IV 2006 są zakazane w PL). PREG wycofały je ze swoich EN57 23 I. Prezes firmy odpowiedzialnej za FR502 stwierdził, że to był spisek przeciwko jego firmie.
Bohaterowie z Jeleśni zostali odznaczeni medalem Za Ofiarność i Odwagę przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego. "Tu do tej tragedii nie doszło, bo znalazła się grupa ludzi, którzy są fachowcami, znają się na swojej pracy i którzy są ludźmi odważnymi"
Obie jednostki wciąż działają. 840 obecnie oczekuje rewizji i per @LeszekMatula odpowiada za manewry w Suchej. Było o niej głośno w VI 2021 z kierownikiem za sterami. 1271 została zmodernizowana i jeździ jako 2033, niedawno widziałem ją na Podhalu (patrz posty wyżej).
Obligatoryjnie podaję link do odcinka Czarnych dni kolei: https://www.youtube.com/watch?... O jego istnieniu wie na pewno Ryszard Budziak, ponieważ jeden z moich widzów kontaktował się z nim w sprawie ewentualnego wywiadu na jakiś czas przed premierą.
Chętni na obejrzenie trasy z Suchej do Żywca mogą to zrobić na filmie @MateuszJanica: https://www.youtube.com/watch?... (jest również z przejazdu Odrodzenia, ze złotym komentarzem)
Kiedyś proponowałem zachowanie całego 840, ale może wystarczy tylko "kabina Gołuszki" do muzeum? Ciekawe czy udałoby się coś w przyszłym roku zorganizować w Suchej na 20-tą rocznicę.